V. Cl. MARCUS VELSERus

Rerum Boicarum L. I

Unum beneficii genus, quod nemo unquam bonus contempfit, Nominis Rerumque geftarum Famam, diuturni temporis vetuftate languefcentem atque intermorientem, ex fitu & tenebris in vitæ quodam modo lucem & fplendorem revocare.

SERENISSIMO PRINCIPI
MAXIMILIANO III.

POTENTISS. BOIORUM DUCI
S.R.I. NOVEM-VIRO

COM.PAL.RHEN.

INVITATIS EXCITATIS MANUMISSIS
INGENIIS

MUSIS ET INGENUIS ARTIBUS
INDULGENTISSIMO PRINCIPI
RERUM BOICARUM SCRIPTORES
NUSQUAM HACTENUS EDITOS
POSTERIS ET EXTERIS

LUCUBRATOS DESTINATOS DEBITOS REMOTARUM VICINARUMQUE GENTIUM EXEMPLO

OBLIVIONI IGNAVIA INVIDIA SUBTRACTOS RECENSITOS RECOGNITOS GENTIS ET DOMUS AUGUSTA PERENNITATI

DICAT DEDICAT CONSECRAT

SUBD. OBEDIENTISS.

. EDITOR.

Georg Sig. Rich Ser. El. Bav. Cal Aul. inv.del.et fc.

7

PREFATIO

AD LECTOREM.

Inter primos Germaniæ populos Hiftorias habuere Boji, fed quales nimirum tempora ferebant, barbariem feculi fui referentes, & illiteratiffimis literis falebrofas. Rúmufculi e vicinis petiti, affectus domi nati, aut longinqua mendacia in locum teftium fuccefferant, folaque fcribentis auctoritas pro fide erat; five id pro reliqua credulitate ævi, five fpeciofiori titulo confcientia virtutis. Sumebant fibi id muneris, quo non aliud magis publicum, ii potiffimum, penes quos folos quidquid erat literarum, tum manebat, quibusque inftitutum vitæ a curis negotiisque remotum, id genus otii fere unis concedebat. Quo quidem in munere plerumque ita verfati funt, ut tres illos Hiftoriae fcopulos (ut cos fere designat SELDENUS, Anglorum ille GROTIUS (a) ) reipublicæ infcitiam, affentandi libidinem & odium in Dominantes parum caute præterveherent, in quartum vero cumque omnium maxime prominentem fabularum terriculamentorumque, quafi data opera, impingerent, vectorum quidem ludibrio, ipfi certi enatare.

Quod ipfum tamen feculi e cœno barbariei male emergentis vitium infignibus atque immortalibus meritis redemerunt, omnia fcientiarum velut germina feminaque, illa fua incredibili & indefessa, nullisque præmiis excitata describendi diligentia otii, & quæ per otium verminant, vitiorum fuga, ad oculatiores & melius ufuros pofteros transmittendo.

Ex horum igitur monumentis pofteriori tempore, quo quisque chronographorum in iis colligendis felicior aut diligentior extitit, justæ hiftoriæ opus conficere in animum induxit, informe ut plurimum pro notitia & judicii inopia, copiaque fabularum, ut infantiam hiftoriæ ex iftis crepundiis facile deprehenderes; gratum interim legentibus, meliorum inexpertis, nec fcribentibus inutile. Quod infitum gentibus, fuapte natura gloriæ avidis, initia fua majora credere, dignasque fe quarum rebus fuperi crebro intervenirent.

Longum fit & faftidiofum lateritiæ hujus Romæ primos archite cos BERNARDOS Noricos, ANDREAS Ratisponenfes, Vitos ARENPECKIOS, EBRANOS, FITEREROS & id genus alios longo ordine recenfere, qui labori fuo judicium non jungentes, corum architectorum hodie fortem experiuntur, ut VITRUVII eorum principis comparatione utar (b), qui fine literis contendentes ut manibus effent exercitati, non potuerunt efficere, ut haberent pro laboribus auctoritatem.

Succefferunt pofterioribus temporibus alii elegantioris difciplinæ ornamentis præcincti, qui vetuftiorum monumentorum barbariem

a s

a) In Præf. ad Eadmeri Hift. Novorum. edit. Londin, 1623. fol. (b) De Architect, L. I. C. I.

8

nau

naufeantes, res Bojorum his obrutas velut maceriis refodere & repurgare dedignati, lateritiam hanc urbem, non tam marmoream fecere quam Romani illius Principis exemplo fphengite lapide, ut oculos duntaxat imperitæ multitudinis ftili nitore perftringerent, incruftarunt. Non tamen omnino defuere, qui confultis fontibus, ut ut lutulenti fluerent, perennia & cum gente Bojorum duratura monumenta ad pofteros transmitterent, quorum nomina a fe illuftria, me nomenclatore non indigent, olim in memoriæ templo dedicata.

Quanto autem id perfectius & numeris omnibus abfolutius præstituri fuiffent, fi præter communes & perinde notos fontes, ignotos adhuc & multo mufco & glarea impeditos latices, per avia deerrantes, hauriendi facultas obtigiffet: hoc præfertim oculatiori ævo, quo histo. ria ad feverioris judicii libellam appenditur, & pro verborum copia rerum ubertas, pro ornamentis fermonis geftorum infucata facies, proque animi affectibus unius veritatis ratio & ftudium requiritur.

Quod omnes odii, metus, amorisque caufas procul habeat, nil genti, nil fanguini, nil ipfis facris, nifi quatenus veritate stant, blande indulgeat, nihil fpei, nihil gratiæ, nihil fortunæ vel potentiæ abjecte tribuat, fed pro immutabili illa atque inconvulfa inftruendæ pofteritatis lege, ab ipfo eloquentiæ patre in compendium miffa, NIHIL FALSI AUDEAT, NIHIL VERI NON AUDEAT. Ad quam ut recto tramite perveniatur, omnium temporum teftimonia revocanda funt, e forulis bibliothecarum & archivorum clathris teftes, ita ut funt fitu & fordibus fqualidi, temporum atque hominum injuria horridi, aut barbaro cultu ridiculi, folerter nihilo minus indagandi, exquirendi, investigandi & ad pofteritatis judicium protrahendi funt, quod dum facere neglexerunt, viri fummis etiam ingenii dotibus exornatiffimi, feu quod obfcura diligentiæ eos pigeret, feu quod barbararum fordium contactum delicatuli & exoticis literis enutriti horrerent, multum infra Historiæ veræ, quam affectabant, laudem fuere, quod verbis ut ut elegantissimis præftari non poffit, quod verbis non conftat. Quo loco commodum in memoriam redit præclara illa & confummate prudentiæ fententia fummi ut in omnibus, ita maxime in historicis difciplinis viri GERARDI JOANNIS VOSSII (C): cum multum, inquit vir exactiffimi judicii, interfit bumani generis, ne pereant illa, que viri eruditione & fapientia præftantes monumentis prodiderunt, tum in historia boc in primis locum baNam ut univerfa interciderent literæ, do&trinaque omnis ex hominum mentibus deleretur: non propterea pofteritas fraudaretur pulcherrima eorum cognitione, quæ ad rationis difciplinam vel rerum naturam vel morum fcientiam pertinerent. Quippe fupereffet nibilominus miranda mundi compages & mortalium focietas, & utriusque contemplator animus hominis, qui ex rebus fefe in vita offerentibus, fenfim deveniret ad notitian artium & fcientiarum, quas magiftri veteres tradiderunt. Longe vero aliter cum hiftoria eft comparatum. Nam fi omnis ea femel obliteraretur, non magis humana instaurari posset induftria quam ftudio cujusquam redire nunc ipfa fcit hominis vita. Quare fuus licet bonos conftare femper Socrati

bet.

(c) Operis Epiftolici Epift. VIII. p. m. 24. quæ eft nuncupatoria, libello de Natura Hiftoriæ præmiffa.