(y) (z) norum, qui per annos quinque cottidianis præliis fe mutuo perfequentes in multis exercebant rapinas & incendia. (y) Anno Domini MCCCXX. Dominus Fridericus Dux Auftriæ regem Romanum fe fcribens intravit propè civitatem Muldorf Babariam cum magno exercitu atque forti cui Ludovicus Dux Babariæ etiam regem fe fcribens Romanum occurrit ibidem, videlicet apud Müldorf & contra eum caftra metatus tanquam viriliter pugnaturus, baronibus autem potioribus pecuniâ ut dicitur corruptis, Babari fatis mirabiliter decepti & in fugam converfi nullo penitus perfequente. Quod dum Dux Auftriæ cognoviffet ultrò progrediens cum fuo exercitu omnes villas & habitationes pauperum usque Ratisponam vaftaverunt incendiis & rapinis, fed nullum potuerunt caftrum quantumvis modicum, obtinere. Cum autem propè Ratisponam veniffent petierunt à civibus ut fibi ad partes reni tendentibus darent copiam per civitatem eorum cum exercitu tranfeundi. Quod cum eis quodam præpotento dito Gumperto contra multorum voluntatem procurante, fuiffet denegatum omnibus itineri fuo adjacentibus devaftatis ad Auftriam fine omni infeftatione reverfi Ratisponenfibus multa damna & pericula intulerunt, veftiaria eorum quæ Vienna habebant miferabiliter fpoliando. Eod. tempore claruit in Ratispona frater Arnoldus de Ordine Prædicatorum,vir lite ratus & nominatus, cujus fimilis in Aftronomia noftris temporibus & partibus non eft vifus: qui multa prædixit futura, quæ ut vidimus per quinquaginta años poft ejus obitum fatis impleta. Hic interrogatus de Lite Principum Auftriæ & Babariæ, refpondit: licet omnes doctores & Aftrologi ut magnum dicant Ducem Auftriæ prævalere; Ego autem dico Auftrenfes à Babaris fuperari aut falfa eft & erit omnes mea fcientia & inanis quod rei exitus comprobabit. Anno Domini MCCCXXII. (2) hoc est octavo anno à quo dux Babaria Ludwicus & dux Auftria Fridericus electi fuerant in regem Romanorum, venit ipfe Fridericus dux Auftriæ & frater ejus Henricus cum Exercitu copiofo congregatis Ungaris & paganis in Babariam volens eam cum potentiâ pertranfire, cui Dominus Ludwicus habens in comitatu fuo Dominum Johannem regem Bohemiæ & patruelem fuum Heinricum Ducem inferioris Babarie viriliter occurrit inter Müldorff & Octing; & ibidem in campo qui dicitur auf der Vebenwifen, cum ipfis auftralibus forti bello five pugna inter eos à manè usque ad meridiem habito, de eis gloriofiffimè triumphavit; multis enim Auftralibus interfectis & occifis & maxime de Un garis & Paganis, ipfe dominus Fridericus pe Domino itaque Ludwico in regem Ro- F (y) hæc melius apud Freherum. (a) Pleraque hæc ad verbum leguntur in editione Freheriana ex quadam Chronica ut ibi rante. Ex (a) H 1 rante. Quapropter Dominus Apoftolicus provocatus vel potius deceptus contra ipfum regem excommunicationis fententiam promulgavit & contra eum reges & principes inftigavit. Tantarum autem difcordiarum feminator tam occultè, tam dolosè & tamdiu femen fuarum malitiarum inter mundi capita feminavit, quousque rege de Roma, ubi nomen imperatoriæ obtinuerat dignitatis reverfo malitiam fuam Dei gratiâ ordinante in mortis articulo imperatori perfonaliter eft confeffus & quod hoc fecerit & procuraverit in vindictam de eo quod criminatores fuos, de quibus fupra fcriptum eft, non ftatim occidit fed eos ad judicium venire permisit in fuæ confufionis augmentum. Quantum autem Imperator gemuerit fleverit & doluerit fuper his, fcribere nemo poteft verumtamen cognito à medicis quod in tribus vel quinque diebus effet fine dubio moriturus, dixit: Quamvis ipfe nequam effet omni tormentorum genere tormentandus, ejus tamen, qui eum percuffit, judicio vel mifericordia eum volumus committere judicandum. Anno Domini MCCCXXVII. Dominus Ludwicus Rex Romanus intravit cum forti ac potenti ac nobili militia Italiam& veniens Romam nomen imperatoriæ obtinuit dignitatis, cum autem ibidem ferè per annum cum omni fuo exercitu more potentis cæfaris permanfiffet, nemine fibi nifi folo Domino Apoftolico refiftente, tandem Romanorum inductus vel potius feductus Confilio gloriam quam gloriosè acquifiverat, maculavit. Quemdam enim Papam vel potius antipapam in Romanam Ecclefiam fublimavit, qui tamen non diu rexit; imperatore enim ad Alemanniam reverfo, ipfe à Romanis derelictus, ad Avinionem ubi tunc papalis fedes erat, feftinavit & Domini Joannis Papæ gratiæ fe tradidit emendandum, & fic fcisma illud divinâ Clementiâ ordinante penitus cft fopitum. Anno MCCCXXXV. Dominus Ludwicus Imperator conftituit Henricum Ducem inferioris Bavaria Procuratorem regni per Alemanniam & fuper hoc patentes litteras ei dedit. Mox igitur idem Henricus vir potens & dives ad partes Rheni fe transtulit ubi pro oftenfione gloriæ fuæ multa pecuniâ expensâ civitatem Aquenfem & quasdam alias cepit attemptare non per fe, fed per interpofitam perfonam regem videlicet Bohemiæ; ut eum litteras Imperatoris habentem fufciperent & ei tanquam Domino fidelitatis facerent juramentum. Mox igitur civitates in termino quem ad refpondendum acceperant, ad imperatorem miferunt, fuum fuper tali refponfo Confili um requirentes. Qui expavefcens non folum prohibuit fed etiam litteras ad omnes regni civitates feftinè direxit, quibus litteras de procuratione regni Henrico Principi datas feriofius revocavit, & fic princeps qui pro magnâ exierat gratia acquirenda, minùs gloriosè ad propria eft reverfus. Mox igitur ut in terram fuam eft reverfus cocpit imperatorem cottidianis rapinis & incendiis infeftare. (b) Anno MCCCXXXIX. Obiit Hainricus Dux Bavaria inferioris & eft fepultus in Lantzhut: reliquit autem Filium nomine Joannem, qui filiam Ludovici habens defponfatam, parvo poft mortem patris tempore fupervixit: Quo mortuo Imperator prædictus ejus poffedit principatum. Anno Domini MCCCXL. Obiit Reve rendus Pater & Dominus Nicolaus Ratisponenfis Epifcopus & eft fepultus in Monafterio S. Petri in Obernaltach. Hic maxima debita quæ anteceffor fuus contraxerat integraliter perfolvit & omnia caftra ac munitiones quæ idem anteceffor fuus potentibus perfonis obligaverat, redemit atque quamdiu vixit in fuâ habuit poteftate quæ & moriens plena dereliquit quali Eructantia ex hoc in illud. Hic inter regni & fedis diffenffionem, fio fibi & fuo Clero feu Epifcopio prævidit: quod à proceffibus Anno Domini MCCCXLVII. Dominus Ludwicus Imperator habens & fentiens in Corpore fuo debilitatem vel, ut multi afferunt, Toxicationem (c), cœpit caufa laboris venatum in fylvis & campeftribus Equitando fe exercitare & dum fic equitaret, corruens de Equo mortuus eft. Reliquit autem multis hæredibus fuis multas regiones, videlicet Bavariam ferè totam & Marchionatum Brandenburgenfem, item Hollandiam, Hanigaw, Seland, item Ty rolin & adjacentia. Eodem tempore imo ferè circa quatuor vel quinque dies poft obitum Imperatoris Ludwici Dux Karolus filius Joannis quondam Regis Bohemiæ intravit cum exercitu Babariam, eam rapinis & incendiis vaftaturus: auditâ autem morte Imperatoris Romanum afpirans ad regnum feftinabat Ratisponam ubi honorificè fufceptus eft. Receptis autem ibidem victualibus in Nurnberkch & alias regni civitates profpere eft profectus, unde mox regem se scripfit Romanum. Quomodo autem vel ubi aut quando feu à quibus Electoribus fit Electus nunquam potui leviter experiri. Verumtamen comes de Swartzpurkch vir magnanimus & optimè parentatus cum eligentium regem favore, vel ut alii dicunt cum eo (b) Leguntur in Ejusd. Chron. univerfal. ad h. a. apud cl. Eccardum 1. c. rum (b) (c) (d) (e) (f) rum Electione, oppofuit fe prædicto Karolo Regi Boemorum, regem fe fcribens & nominans Romanorum, qui cum negotium quod in manus acceperat contra Bohemum viriliter agitaret, nec ab eo ullo modo flecti poffet mortuus eft de Toxicatione, quam prædicto Rege Bohemiæ ut multi dicunt procurante, quidam fibi Phyficus propinavit, & fic fæpè dictus Karolus Regnum obtinuit Romanum nemine fibi refiftente. (d) Anno Domini MCCCXLVIII. In Converfione S. Pauli factus eft horâ velpertinâ terræmotus magnus qui in diverfis mundi partibus diverfas evertit civitates Monafteria & caftra. Eodem año,videlicet MCCCXLVIII. Sævire cœpit in Bavaria & Bohemiâ & Austria illa magna peftilentia de qua fupra fcriptum eft, & per annos multos nunc hic nunc alias regnando multa habitacula penitus devaftavit. Anno Domini MCCCLVII. (e) circa mediam quadragefimam junior filius Imperatoris Ludwici Tetrarcha, ut ita dicam inferioris Babariæ juxta fluvium danubii obfedit quemdam militem fuum dictum Petrum de Ekk in caftro Naternberg, oblitus multorum fidelium fervitiorum quæ fibi idem Miles exhibuerat, maximè in eo quod fapientiâ fuâ eum adhuc puerulum in ejusdem terræ poffeffionem venire totis viribus procuravit & ipfum in eâ quafi filium & Dominum enutrivit. Igitur parentes ejusdem Militis cum non poffent prædicti principis fævitiam mitigare: auxilium Domini Karoli Imperatoris tam fortiter implorare cœperunt, quod ipfe Imperator congregato exercitu Boemorum Babariam intravit Danubióque per pontem caftri in Stauff tranfito feftinavit ad exercitum Babarorum & juxta eos caftra metatus eft in fpatio dimidii miliaris. Cum autem Babarorum princeps fortiorem haberet militiam & pugnaturos jam fe fperarent, quidam timidi vel perfidi Barones pecuniâ corrupti partes fuas interponere cœperunt, & in ipsâ die quâ putabantur congreffuri placitaverunt quod prædictus obfeffus miles caftro principi affignato in perfona & rebus fecurus effet donec de objectis & objiciendis coram imperatore & aliis principibus refponderet. Quod tamen non eft factum, quia miles prædictus tantam in obfidione perpeffus fuerat penuriam quod tempus modicum fupervixit. Anno Domini MCCCLXIIII.(f) Principes obfederunt civitatem Archiepifcopi Saltzpurgenfis Müldorf, sed quia hi, qui bus obfidionis negotium & exercitus commiffa fuerant, nec non circum fedentes caftellani pecuniis corrupti permittebant quafi ignorarent, adduci his qui in civitate erant, victualia copiosè vanè laborando, non civitatem Muldorf fed totam Bavariam vaftaverunt. Interea Duces Auftriæ congregato exercitu cœperunt afcendere, quafi prædiétam civitatem ab obfidentibus defenfuri, principes autem Babariæ, quibus Rudolfus dux palatinus Rheni & purgravius de Nurnberg & Comites de Naffaw de orlamund de Swartzburg & plures alii cum copiofis exercitibus & nobili militiâ fuccurrerunt, fuis ab obfidione revocatis, ipfis ducibus Auftriæ occurrere & cum eis feftinabant lætanter & viriliter pugnaturi Interea Duces Auftriæ cum unum caftrum modicum expugnâffent & audirent Barones ab obfidione Müldorf receffiffe, dixerunt: Sufficit nobis quod uno caftro expugnato & civitate ab obfidione liberatâ noftrum obtinuimus & perfecimus propofitum & intentum, ficque Babaris non expectatis in Auftriam funt reverfi; quo prædicti Principes & comites audito & ipfi ad propria redierunt Muldorf ampliùs non impugnantes. Anno Domini MCCCLXV. Dominus Karolus Imperator & Rex Boemiæ intravit curiam Avenionenfem, ubi tunc fedes Apoftolica erat, cui Urbanus Papa inter alias amicitias fibi oftenfas, conceffit ut Archiepifcopus Pragenfis fit Apoftolicæ fedis legatus per fubjectas fibi Dyocefes & per duos alios Epifcopatus videlicet Babenpergenfem & Ratisponenfem. Anno Domini MCCCLXVII. Dominus Karolus Imperator & Rex Boemiæ vocatus à Domino Urbano Papâ (g) intravit Italiam cum militiâ gloriosâ pugnaturus contraMediolanenfem & Veronenfem & fautores eorum quia Epifcopatus & res eorum violenter poffederunt, Dominum Papam & omnia ejus præcepta nihili reputantes : Dum autem Theutonici & Bohemi diu incaffum laborâffent, tandem fubtractis ab imperatore ftipendiis, multi eorum moriebantur ; alii verò cum infirmitate alii cum paupertate ad propria redierunt. Ipfe verò Imperator Romam ingreffus Dominum Papam prædictum cum omni folempnitate ac reverentiâ ac Romanorum Tripudio in cathedram collocaverunt Apoftolicæ dignitatis. Licet autem multa particularia bella contra Mediolanenfem commifit per plures annos, Tyrannidem tamen ejus reftringere non valebat unde Imperatore in Bohemiam reverso, Domi F 2 (d) Andreas apud Eccardum 1. c. p. 2111. hæc. ex Chronica, ficut legit recenfet. referuntur. (f) & hæc apud Freh. in Chron. Bav. fed multò contractius narrantur; nec non (g) apud Eccardum 1. c. pag. 2115. in Andreæ Chron. univ, eadem leguntur, fed nus (g) nus Papa ab eo derelictus fe iterum transtulit Avionam ubi etiam tempus modicum fupervixit. Anno Domini MCCCLXX. Obiit Dominus Urbanus Papa in vigilia S. Marci, fed jam per fpatium unius anni & diutius rema(h) net (h) inhumatus quia ut aliqui dicunt, in Româ ubi fepulturam elegerat nondum poterat commodè fepeliri; vel ideo ut alii dicunt fervatur infepultus quia divinâ clementiâ ad corpus ejus crebra & magna miracula operatur. illa peftilentia de quâ fuperius (i) fcriptum eft, per quatuor menfes, videlicet Julium, Auguftum, Septembrem, Octobrem, latius fæviit quam prius unquam audiverim, quæ circa illud tempus Conftantinopolim, venetias & quafi totam Alemaniam depopulavit. Anno Domini &c. His Andreas Presbyter Ratisp. fuâ manu hæc fubfcripfit, in iisque defiit: Require refiduum in Chronicis quæ Anno Domini MCCCLXXII. Ipfe eft,, alibi fcripfi & eft de quodam Spiritu annus tricefimus ex quo faturnus ingref-,, qui Ratispona auditus eft, fed non fus eft primum punctum capricorni fæva,, vifus. (k) (h) ætatem auctoris indicat hic Locus. (i) V. in Chron. univ. apud Eccardum. (k) nimirum in Chronica Generali ad an. MCCCLXXI. apud Ecca dum (i) (k) ANONYMI ANONYMI MONACHI EMMERAMMENSIS BREVE CHRONICON BOJOARIÆ I Ab anno Christi DCCXXXII. ad annum MLXII. * Ex Membranis vetuftiffimis Bibliotheca Bavarice. Præfatio ANDREA FELICIS OE FELII Nfigne hocce Antiquitatis Boicæ Monumentum diligentiæ Monachorum Ord. S.Benedicti in antiquiffimo Bojoariæ afceterio ad D. EMMERAMMUM Ratispona, unicè debet pofteritas, qui illud ad oras vetuftiffimi Codicis Membranei, Capitibus XCIX. totam Aftronomiæ Ecclefiafticæ & civilis materiam complexi, alleverunt. Legitur autem ad marginem Capitis VIII. quod Cyclum Magnum Pafcalem ab Anno I. ante incarnationem Domini, usq; ad añum Domini Millefimum fexagefimum tertium, in quo definit, complectitur. Unde etiam ætatem Codicis deprehendere licet, è variis collecti, præcipuè tamen BEDA, ex cujus Opere de Natura Rerum in fine excerptum accedit. Opus Aftronomicum ita incipit: In nomine Domini Omnipotentis hic Capitularium libri incipit calculazionis. Sequuntur tituli Capitum XCIX. centefimi numerus duntaxat rubricâ expreffus. Cætera verò deficiunt. Et ab eo, quod modo memoravimus BEDA excerpto excipiuntur, cujus item capita quinquaginta in quorum poftremo legitur: Explicit Liber de Natura Rerum, quæ tamen pleraque quoad ftilum, ordinem & contextum ab Editis BEDÆ longè abeunt. Sed ad majus illud Opus Aftronomicum, ut redeamus, lubet finem ADBREVIATIONIS CHRONICE (ita Caput primum inscribitur) hic inferere. A Juftiniano usque ad Pippinum Seniorem fiunt Anni II. à Pippino Seniore usque ad Carlum Anni XXVII. à Carlo usque ad Pippinum anni XXVII. Et à Pippino & Carlomanno usque dum Pipinus Rex conftitutus eft, fiunt Anni X. (1) à Pip (1) pino verò usque ad Carlum & Carlomannum Anni XVII. & à Carlo & Carlomanno usque ad Carlum fiunt Anni IIII. Et inde Domnus Carlus folus regnum fufcepit, & Domino protegente gubernat usque in Præfentem annum feliciter, qui eft annus regni ejus XLII. Imperii autem VIII. Sunt autem totius fume ab Origine Mundi usque in præfentem Añum DCCCXVIII. incarnationis Domini . DČCLXXI. Capite V. hujus Operis MARTYROLOGIUM occurrit Excarpfatum cum Alphabetis ad Lunam inveniendam, quod omninò Hagiographorum oculis & examine dignum credimus, fed ad alia nos vocat Inftituti noftri ratio. Cæterùm quâ ratione inducti CHRONICON ad marginem Cycli Magni adje&tum tam confidenter Monachis Emmeramenfibus tribuamus, Argumentum in caufa fuit ferè totum Ecclefiam illam fpectans. Geminam manum hanc operam in se suscepiffe caracterum, etfi ejusdem ferè ævi, differentia arguit. Uterque Monachus Ratisponenfia præcipuè & Emmeramenfia, è quo tum afceterio Præfules, ut plurimum legebantur, annotavit; admixtis fubinde aliis res Bojorum univerfim spectantibus. F 3 (1) erat inter lineam fcriptum hoc loco DCCL. Perve |