Oldalképek
PDF
ePub

comparuit. Decanus autem præfens fuit Daniel Kölderer; Ambrofius Gumpenberger, Senior; Laurentius Hochwart Presbyter Canonicus; Chriftoforus Frönhofer, Vitus à Fraunberg; Joannes à Parfperg; Joannes Eberhardus à Thürhaim, Stephanus à Paulftorf, Joannes Georgius à Sintzenhoff; Georgius Rudolphus à Leubeneck per Procuratorem comparuit, & Joannes à Schwendi. Ex iis unanimiter congregatis, major & fanior pars conve(1) nit in Dominum Vitum à Fraunberg (1) olim Præpofitum Frifingenfem & Paffavienfem, Canonicum Saltzburgenfem, Frifingenfem, Ratisponenfem, Paffavienfem & Auguftenfem. Hic cum fuos Oratores Laicos menfe Januario anno MDLXIIII. Romam mififfet cum electionis inftrumento, confirmationem ægrè potuit indipifci. Siquidem omnia, quæ Tridentinum Concilium de Electione Paftorum nuper decre(m) vit (m), hic primus fuit electus, in quem hæc faba cuderetur. Igitur cum Romanus Pontifex Pius IIII. Metropolitano Salzaburgenfi negotium dediffet, ut novo examine inftituto ab Vito electo Ratisponenfi profeffionem fidei fummeret, electus Ratisponenfis XIII. Maji Saltzaburgam profeEtus, ibi degit tantifper, dum confirmatio à Roma veniens in Epifcopum Ratisponenfem ab Joanne Jacobo ipfo Salzaburgenfi Archiepifcopo III. Non. Sept. anno MDLXIIII. confecraretur aliquot Epifcopis Provincialibus, tunc ibi præfentibus ac in congregationem convocatis. Petierant enim jam olim Ferdinandus Imperator & illius gener Albertus Dux Bavariæ à concilio Tridentino, ut fubditis fuis id efflagitantibus, communionem fub duplici specie communicandam accipere liceret. Con

[blocks in formation]

cilium verò id in Arbitrium Romani Pon- De DAVIDE Epifcopo Ratis

tificis pofuit. Quum itaque Pius IV. Con-
cilium Tridentinum acceptâflet compro-
baffétque, etiam communionem fub du-
plici fpecie laicis perfonis permifit, Bre-

ponenfi LIIII. CAPUT XXXII.

ve Apoftolico ad Joannem Jacobum Archi-Epifcopo Vito demortuo & fepulto Ca-
epifcopum Salzaburgenfem miffo, illum
ejus caufæ Legatum conftituens. Cæte-
rum Metropolitanus ipfe Salzburgenfis
quo rem ocyus promoveret, vocavit om-
nes fuos fuffraganeos Epifcopos Salzbur-
gam in menfe Augufto. Cui cætui etiam
nofter electus & confirmatus commodum
interfuit perfonaliter, & tertio die Sep-
tembris confecratus cum aliis tandem do-
mum reverfus eft.

nonici & Capitulum Ratisponenfe electionem Epifcopi maturaverunt, & vocatis pro more vocandis ad octavum Idus Februarii convenerunt hi confratres : Davit Kolderer Decanus, Laurentius Hochwart presbyter Canonicus, Christophorus Frönhöfer, Joannes Eberhardus à Thürhaim, Stephanus à Paulstorf, Joannes Georgius à Sintzenhoff, Georgius Rudolphus à Leobeneck, Joannes à Schwendi, HulHh deri

(1) Fuit is Wilhelmi F. ex Ux. II. Genofevâ Chriftophori de Preyfing in Aernpach F.
vid. Hund. P. II. Geneal. Bav. p. m. 84. Et eundem in Metrop. Salisb. inter
Epifcopos Ratisp. loco fuo.

(m) Praftare non potuit vel fimile quid. Laborat enim hoc loco fenfus.

(n) Hoc loco fequentia in autographo leguntur, poftea, incertum an ab auctore, an
alio quodam deleta, ita tamen ut perfpicua effent:,, Unde etiam Albertus de
Rofenberg, tanquam pacis publicæ Turbator captivus in vincula conjectus fuit
apud Auguftam ad Inftantiam quorundam Principum Germaniæ, & poft inqui
fitionem vinculatus per Danubium naviculæ innexus Viennam in poteftatem
Maximiliani II. devectus eft.

[ocr errors]
[ocr errors]

(0) In autographo horum verborum loco verba fequentia obiter deleta legebantur:
in multo ære alieno conflando contrivit.

[ocr errors]

(P) Et horum verborum loco antea legebatur: & dum fub hyemem compotationibus
plus æquo invigilaret ex philtro, ut putabatur, muliebriofior extabuit.

derichus à Raidenbuech, Joannes Pyrrher, Adamus Veter. Hi undecim obfervatis confuetis ceremoniis convenerunt & elegerunt Dominum Davidem Colderer Decanum & Canonicum cuftodem Ecclefiæ Ratisponenfis in Epifcopum ejusdem Ecclefiæ, renuntiatúmque publicârunt præfentibus & abfentibus, nimirum Metropolitano Saltzburgenfi Joanni Jacobo, Duci Bavariæ Alberto, Domino Cardinali Auguftano Ottoni, apud Sedem Apoftolicam nationis Germanicæ Protectori & aliis. A quibis corrogatis litteris promotorialibus electum erant Romano & fummo Pontifici ad confirmandum præfentaturi; in quem finem juffus cum inftrumento ele&tionis & feftibus fuis ad Dominicam exaudi quæ fuit xI. Maji anni MDLXVII.

Salzaburgam adiit electus examen Epifcoporum electorum in Concilio Tridentino præfcriptum unacum profeffione fidei apud Metropolitanum fubiturus. Ubi confultum videbatur ut etiam Cæfareæ Majeftatis Patrocinium conquireret quod Pius V. cunctatior diceretur ad electiones paftorum confirmandas id quod & factum eft ut electus poft biennium à Pio V. confirmaretur, Bullæque bullatæ xIII. Maji venerunt Româ Ratisponam, unde Dominus electus exhylaratus fategit cum capitulo fuo, ut Afcenfionis Domini quæ tum erat XIX. Maji anni MDLXIX. ad Chorum in fedem Epifcopalem absque ulla folemnitate reciperetur ante fui confecratio

nem.

EXCERPTA

243

EXCERPTA BOICA

E X

BURCKARDI ZENGGII

Memmingani Senatoris Aug.

CHRONICO AUGUSTANO

Anecdoto.

Ab Anno Chrifti MCCCLXIX.

Ad Annum MCCCCLXIX.

*

E Cod. Chart. MS. Bibliotheca

BAVARICE.

D

Præfatio

ANDREA FELICIS OE FELII.

E ipfo Auctore BURCKARDO ZENGGIO multa præfari fupervacaneum ducimus, quod ejus vitam ex Chronico excerptam mox fubjicimus, eámq; propriis Scriptoris verbis conceptam. Quam quidem optimam effe ad genium indolémque Au&toris rectè dijudicandam, rationem, periti teftium & teftimoniorum in hiftorico argumento æftimatores uno ore pronuntiant. Dum enim de fe ipfis crebrò loquuntur Auctores, & quam de rebus, quas fibi fcribendas fumpferunt, fententiam foveant, ingenuè produnt; facile eft Lectoribus judicio præditis, de experientia ipforum & fide judicium ferre. Neutram defuiffe Auctori noftro luculentius quidem Opus integrum, fatis tamen interea fupérque excerpta noftra probant. A teneris in re tenui verfatus ZENGGIUS, patre genitus fabro ferrario, postquam AUGUSTA Vindelicorum ad lautiorem fortunam pervênit, animi quadam præcellentia ductus, ejus civitatis, in qua fide & industriâ tum & civium quorumdam beneficentiâ emerfiffet viciffitudines & res geftas in Annales referre inftituit; Homo mercenariæ conditionis nullis ferè litteris, fed multa prudentia & rerum gerendarum ex multo ufu firmatâ dexteritate accinctus.

Nactus igitur antiquum urbis illius, nefcio cujus, Chronicon, continuâ illud ferie multis infuper acceffionibus adauctum ad fua usque tempora deduxit. Inftituti fui rationem breviter ita complexus eft: Item nu wil ich Schreiben ain tail gefchicht, de gefchehen fend hie in der Statt Augsburg, feider ich herkomen bin, das ist ungefärlich als man zalt MCCCCXV. Finem fcribendi fecit anno MCCCCLXVIII. juxta Codicem Bavarice, quo ego ufus fum. Illuftris Rerum Auguftanarum Scriptor PAULUS à STETTEN,

Hh 2

bien

biennium ultra produxiffe Opus fuum conjicit, feu privatâ notitiâ, seu alio Codice fuffultus. Bavaricus nofter, licet coævus, plurimis tamen in locis interpolatus eft, transpofitâ nonnunquam annorum ferie, & variis ad oram litteris notatus, præcipuè R. & F. quarum ratio, fi non diverfa Apographa indicant, mihi incomperta.

Vita ipfa, quam præmifimus, circa finem laborat; de poftremo enim conjugio fuo, eóque inaufpicato agens, ejus rei feriem fub initium Codicis inquirendam indicat, quo tamen in loco nihil ea de re legitur; circa initium Codicis noftri & finem multum chartæ puræ fupereft, manifeftum indicium apographi mutili aut incompleti.

Laudatus Annalium Auguftanorum Conditor & tertia reipublicæ illius, Illuftrium Virorum feraciffimæ, poft GASSERUM & VELSERUM gloria PAULUS à STETTEN in Ifagoge fua ad Annales, in qua de rerum Auguftanarum ante fe Scriptoribus prolixè agit, multa à ŽENGGIO utiliter in Com mentarios relata & oblivioni erepta memorat, præcipuè eorum temporum, quibus ille vel coævus vel fuppar vixiffet.

Idem Opus ab Anonymo ad annum MDLXIX. continuatum, fecundis poftea curis, plurimisque acceffionibus ab ABRAHAMO SCHIESIO cive Auguftano auctum & ad annum usque MDLXXXVIII. productum, cum illud Schiefius typis commendare cuperet, Senatûs juffu in Archivo Patriæ depofitum fuit, ubi etiamnum fervari monet laudatus STETTENIUS

Aliud ejusdem Operis exemplar in Udalricana vidiffe fe memorat Cl. V. BERNARDUS PEZIUS ab V. C. ad annum usque MDXXXVIII. pertingens, (q) indéque ab Anonymo quodam ad centefimum ultra annum productum. (q) Alterius præterea Apographi à fe inter manus privati poffefforis vifi meminit -Illuftris STETTENIUS. An alio à noftro ufus fuerit ANDREAS BRUNNERUS (r) Bojorum Hiftoriographus elegantiffimus haud facile dictu. (r)

De obitu viri diligentis & candidiffimi neminem quidquam annotâsse invenio & doleo. Merebatur ille memorari præ tot aliis, quorum tam obfcura hodie nomina, quam quondam vita fuit, femper in commoda feculorum, & quo vivebant, & quo nominantur.

Excerpta ipfa, quod attinet, miferandam illam Germaniæ anarchiam ex jure fortioris ortam tetris fed veris depingunt coloribus, quâ obtinente (s) (uti præclarè Salluftius (s) ) ut quisque locupletiffimus aut injuriâ validior › ita bonus malúsque civis appellabatur.

(q) Differt. Ifag. T.I. Thef. anecdot. præmifsâ, §. LV. fol. XXXII.
(r) allegat ZENGGIUM in Excub. tutelar. p. m. 337. in Alberto Pio.
(s) ex Lib. I. Hiftoriar. fragm.

BIOGRA

BIOGRAPHIA

BURCKARDI

ZENGGII,

Memmingani Civis & Chronographi Augustani
Ab ipfo perfcripta,

Et ex Chronico ejus Auguftano MS. excerpta.

ge

Tem bie wil ich fchreyben von meinen leben von meiner jugent und bis uff den tag meiTen nes alters in dem gegenwirtigen jar als man zalt von Chrifti unfers lieben Herrn purt 1466. jar, und bis uff das jar meins alters, darin ich bin uff dife zeit, als ich dife gefchrifft getan bab, das ist im 70. jar., Gott von himmel fey gelopt, und wol mich leben lan bis ich mein groß find abthuo, und die remen und pieffen mög, das belfen mir die Heiligen drey Namen.

Wie ich nu mein leben gefuert und verzert bab, und wie ich gelebt hab, und was ich mich genietet bab von meinen jungen tagen bis uff den gegenwertigen tag meines alters das ift 70. jar, wil ich ungefarlich schreyben, als ich gehört bab von meinen vatter ;

So bin ich geborn worden in dem jar, als man zalt von Chrifti unafers Herrn geburt 1396. (t)

Item als man zalt 1407. jar, da kam ich gen Mindelhaim, Landfperg, Munchen, Wafferburg, da ward ich kranck, und lag in einem dorff ist ein meil von Wafferburg genant Veitwang wol 4. wuchen; und darnach Wegingen, Salzburg, Sant-Gallen, Rattftatt, uber ein berg baift der Taurn, Werffe, Mantendorff, Gmund, uber den Kuzberg in des lannd zu Kerende, Friefach Clagenfurt, Sant Veit, Villach; da bin ich gewefen ein halb jar bey ainem burger, der biefs Druckenbrott, Spitalm, Traburg, Liennitz zu Ortenburg auf dem Schlos bin gewefen. Kram, uber den Kramberg in Krain Land, Radmafsdorff, Kramburg, Laibach, in der Reußnitz da bin ich gewefen 7. jar, und gieng in die fchuol, und was bey ainem burger in der kost, was genant Hanns Schwab &c. Gotteniz an der Rieg, das ist ain groß Dorff und ein guette pfarr, derfelb pfarrer was meins vatters rechter bruoder, des findest du bernach.

Darnach gen Göze, Feufteiz, Cilli, Bettam zu Gertz Wippach Sibentatt in Friaul da bin ich gewefen an des Patriarchen Ludwigs bof, genant Herzog Ludwig von Tegg &c. Item zu Toblach Richingen, Wolfperg, Praunegg Millbach, Stertzingen, Matran Infpruck uber den Zirlperg, auf dem Seveld, Mittenwald, Partenkirchen, Ettal ein kostlich klofter, bat Kayfer Ludwig von Bairn gebaut und geftifft, und ander Stett mer &c. da bin ich gewefen &c.

Item aber bin ich gewefen zu Rodis, das ist ein hubfche worliche Statt, und nit fast groß, und fend gar köftlich windmillin da, die feind gepawen als ein turn funwell, und Band auf der maur im mer, damit die port des mers umfangen ist, ich glaub der Millin feyen bis in 9, und fend S. Johannes Orden und ist der oberst uber den felben Orden ze Rodis; des diener bin ich auch gewefen, aber nit lang, des han ich auch ein brief mit seiner bull und fecrett, mit fchwarzen wachs.

Candia ift ein groffe Infel, die hat 500. meil in umbkreys aber es send melsch meil und ift da malvafier und ziperefen holtz wolfail. Die Insl leut 300. welsch meil dis balb Rọdis. Canea leut in derfelben Insl, und ander ftett mer ligen in der Infel, die mich verdrieffen zufchreiben, da bin ich uberall gewefen.

Ich bin auch gewefen zu Rom, dahin ward ich gefchickt in dem zwilauff der bie was auf die felben zeit zwifchen der Bifchoff und der Stett. Da fuech hernach wirfts funden &c.

Item ich ward gefchickt in Ungerland in Bebemerland Windifch land und in teutscher und welfcher nation bin ich in Schonen und troffenlichen Schonen Stetten und Infeln gewest. &c.

na bis

Item als ich von binnen gefchickt was als obgefchriben statt da fuer ich auf der Thogen Wien, da kauft ich ain pferd und reitt gen Ungern, und als ich kam zu den Tottis, das ist gar ein groß dorff, da was der Römisch Kunig Sigmund zu dem ich gefchickt was, aber ich kund nit für fein gnad komen, dan es was fo groffe Herrschafft da, das es nicht gefein mocht. Es was Herzog Ludwig von Bairn der Großgraff von Ungern, der Bifchoff von Paffan der Bifchof von Grann, der Graff von Cilli und vil groß Herren von Ungern das mir ainer fagt, es weren mer dan 8000. mann da. Er fagt Hb 3

(t) Cum exemplaria Operis hujus ferè omnia alieno labore interpolata fint, &
hoc noftrum circa feriem annorum fæpiffimè fallat, transpofitis, nefcio cu-
jus negligentiâ, chartis, nullus dubito hiatus ex aliis Codicibus aliquando
compleri poffe.

mir

(t)

« ElőzőTovább »